لقب امام علی نقی

لقب امام علی نقی را از این سایت دریافت کنید.

علی النقی

علی النقی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

«نقی» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها نقی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

برای امام هادی در مذهب زیدیه یحیی الهادی الی الحق را ببینید.

علی الهادی

خوشنویسی نام «علی النقی» به خط ثلث در مسجد النبی، مدینه

زادهٔ ۱۵ ذی‌الحجه سال ۲۱۲ هجری قمری

یکی از محله‌های نزدیک مدینه به نام صریا (که روستایی بوده که توسط موسی کاظم بنا شده)[۱]

درگذشت ۳ رجب سال ۲۵۴ هجری قمری

سامرا

مدفن مرقد علی الهادی و حسن عسکری، سامرا

دیگر نام‌ها ابوالحسن (ابوالحسن ثالث یا عسکری)

سال‌های فعالیت ۳۳ سال

(سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ پس از هجرت)

عنوان هادی، نقی، مرتضی، فقیه، امین، طیب، نجیب، عالم، متقی، عسکری ناصح

پس از جواد پیش از حسن عسکری مکتب امام شیعیان

همسر(ها) حُدَیْث یا سوسن

فرزندان حسن (جانشین)، جعفر، حسین، محمد، عایشه

والدین جواد (پدر)

سمانه مغربیه، معروف به سیّده (مادر)

علی بن محمد بن علی (به عربی: عَلیِّ بن محمّدٍ بن الّهادی؛ زادهٔ ۱۵ ذی‌الحجه سال ۲۱۲ هجری قمری / ۷ مارس ۸۲۸ میلادی – درگذشتهٔ ۳ رجب سال ۲۵۴ هجری قمری / ۲ ژوئیهٔ ۸۶۸ میلادی) معروف به عَلیّ النَّقیّ و هادی، دهمین امامِ شیعیانِ دوازده امامی پس از پدرش محمد تقی و پیش از پسرش حسن عسکری است. کنیه‌اش «ابوالحسن» است و برای اینکه با موسی کاظم و علی بن موسی الرضا — جد پدری و پدربزرگ که آنان نیز ابوالحسن نامیده می‌شدند — اشتباه نشود، او را «ابوالحسن ثالث» می‌نامند. مادرش سمانه مغربیه، یک اُم‌ِّوَلَد بوده‌است.

به‌اعتقاد امامیه، هادی در کودکی پس از درگذشت پدرش به امامت رسید. تمایل خلفای عباسی پیش از مُتَوَکِّل (مُعتَصَم و واثق) به مُعتَزِله، فضای سیاسی و فکریِ نسبتاً آزادی برای فعالیت و تدریسِ هادی در مدینه فراهم کرد. با روی کار آمدنِ متوکل و پررنگ شدنِ اهل حدیث، عرصه تا حدِّ زیادی بر هادی و شیعیانش تنگ شد. پس از آن بود که متوکل به تحریکِ عده‌ای مبنی بر تصمیم هادی برای شورش، او را به پایتخت خود، سامَرّا، فراخواند تا در این شهرِ نظامی، او را از نزدیک زیر نظر گیرد. هادی در سامرا زندگیِ نسبتاً آزادی داشت اما برای ارتباط با شیعیانش ناگزیر به نامه‌نگاری بود. این نامه‌ها به وکلایی ارسال می‌شد که هادی در سرزمین‌های مختلف برای ادارهٔ امور شیعیان و دریافتِ خُمس به‌کار گماشته بود. از مهم‌ترینِ این وکلا عثمان بن سعید بود که بعدها به‌عنوان اولین نایبِ امام دوازدهمِ شعیان شناخته شد. هادی در سامرا به مناسبت‌های مختلف مورد سوءظن و آزار متوکل قرار گرفت. بعد از متوکل، مُنتَصِر و مُستَعین دوران کوتاهی حکومت کردند که نسبتاً فشارِ کمتری به هادی وارد می‌کردند. سرانجام مُعتَزّ، بنابر اعتقاد شیعه، دستور مسمومیت هادی را صادر کرد. در جریانِ تشییعِ هادی به‌خاطر ازدحام جمعیت، تابوتش به منزلش بازگردانده و همان‌جا دفن شد. جایی که بعدها پسرش، حسن عسکری، در جوارش دفن شد و «حرم عَسْکَریَّیْن» نام گرفت.

از هادی کرامات و معجزات زیادی نقل شده‌است که به اعتبارِ آن، بعضی غُلات از جمله محمد بن نُصَیر نُمَیری به او نسبتِ رُبوبیَّت دادند. رساله‌ای در جبر و اختیار و زیارت‌هایی چون «جامعهٔ کبیره» و «غدیریه» را به هادی نسبت می‌دهند. زیارت جامعه کبیره، توصیف بلند و بلیغی از جوانب مختلف اصل ولایت و امامت به عنوان یکی از اصول پیشران جامعهٔ شیعی به حساب می آید و بر رهبری ائمهٔ شیعه به‌عنوان پیشوایان حکومت اسلامی تاکید دارد.

تبار[ویرایش]

پدرش امام نهمِ شیعیان دوازده‌امامی، محمد تقی بود. از محمد تقی به‌عنوان تنها فرزندِ علی بن موسی الرضا یاد می‌شود.[۲][۳] و به همین دلیل معاصرینش او را ابنُ الرِّضا[یادداشت ۱] می‌نامیدند.[۴] در حدیثی منتسب به علی بن موسی الرّضا، بشارتِ تولد محمد تقی توسط پیامبر اسلام، به‌عنوان «فرزندی که از بهترین کنیزانِ اهل نوبه پدید خواهد آمد» داده شده‌است.[۵] در احادیث شیعه با عنوان ابوجعفر از او یاد می‌شود[۶] و برای اینکه با محمد باقر — امام پنجمِ شیعیان که او نیز ابوجعفر نامیده می‌شد — اشتباه نشود؛ تاریخ‌نویسان به او «ابوجعفرِ ثانی» می‌گفتند.[۷]

مادرِ علی النقی یک اُم‌ِّوَلَد با تبار مَغربی، به نام سوسن یا سَمانه،[۸][۹] یا اُم‌ِّفَضْل، دخترِ مأمون بوده است.[۱۰] به‌اعتقادِ برنارد لوئیس روایتِ اول محتمل‌تر است چون بنابر تواریخی چون و ، هرچند پیمان ازدواجِ محمد تقی و ام‌فضل سال‌ها پیش بسته شده بود، اما زودتر از سال ۲۱۵ ه‍.ق رخ نداده است. درمقابل، بعضی راویانِ شیعی از جمله مجلسی، اعتقاد دارند ام‌فضل بدون فرزند از دنیا رفته است،[۱۱] و مادرِ علیّ النَّقی همان سمانه بوده است.[۱۲] بنابر آنچه در تَفرِشی ثبت شده، ام‌فضل از القابِ سمانه بوده است.[۱۳]

گسترش نبو

شجره‌نامهٔ علی النقی

نام و القاب[ویرایش]

تایپوگرافی نام هادی بر روی ضریح حسین بن علی در کربلا، حرم امام حسین

القابِ معروفِ علیّ بن محمّد، نَقیّ[یادداشت ۲][۱۴] و هادی بوده است.[۱۵] عالِم، امین[۱۶] عَسکَری، فَقیهْ، عَلیم و طَیِّب از القابِ دیگرش به‌شمار می‌روند.[یادداشت ۳][۱۷] پدرش کنیهٔ «اَبُوالْحَسن» را به‌احترامِ کنیهٔ پدربزرگش، علی بن موسی الرضا و پدرِ پدربزرگش، موسی کاظم به او اعطا کرد؛ و برای اینکه این سه ابوالحسن با هم اشتباه نشوند، مورخان معمولاً موسی کاظم را ابوالحسنِ اول، علی بن موسی الرضا را ابوالحسنِ ثانی و هادی را ابوالحسنِ ثالث می‌نامند.[۱۸][۱۹][۲۰] همچنین شیعیان هادی و فرزندش، حسن را «اِمامَیْنِ عَسکِریّین» می‌خوانند، زیرا در شهرِ نظامیِ سامَرّاء، زیر نظرِ خلفای عباسی بودند.[۲۱][۲۲]

سرگذشت[ویرایش]

شرایط سیاسی و اعتقادی زمانه[ویرایش]

خلفای عباسیِ مقارن با امامت هادی عبارت بودند از معتصم عباسی، که از سال ۲۱۸ تا ۲۲۷ ه‍.ق حکومت کرد. پس از او واثق تا ۲۳۲ ه‍.ق و سپس متوکل عباسی تا سال ۲۴۷ ه‍.ق حکومت کرد. سپس منتصر به مدت یک سال، بعد از او مستعین تا اواخر ۲۵۱ ه‍.ق و سپس معتز تا سال ۲۵۵ ه‍.ق زمام حکومت را در دست داشت. هادی در دوران معتز از دنیا رفت.[۲۳]

به‌اعتقادِ رسول جعفریان، رفتار نرمِ خلفای عباسیِ ماقبلِ مُتَوَکِّل با هادی متأثر از سیاستِ مأمون بود. به این دلیل که مأمون از مُعتَزِله در مقابل اهل حدیث حمایت می‌کرد و این مسئله، فضای سیاسیِ مناسبی برای شیعه به‌وجود آورده بود.[۲۴] به‌نوشتهٔ موژان مومن تا قبل از به حکومت رسیدن متوکل، هادی کمتر مورد آزار قرار گرفت.[۲۵] از زمان حکومت متوکل عباسی (خ. ۲۳۲–۲۴۷ ه‍.ق/۸۴۷–۸۶۱ م) که از اهل حدیث دفاع می‌کرد، سیاست مُدارای مَأمون (خ. ۱۹۸–۲۱۸ ه‍.ق/۸۱۳–۸۳۳ م) و خلفای پس از وی با شیعیان و معتزله، یکباره به کنار گذشته شد. در دوران متوکل، به‌دستور خلیفه حرم حسین بن علی تخریب، و امام دهم شیعه، هادی، به‌همراهِ فرزندش حسن عسکری از مدینه به سامرا، پایتخت متوکل، فراخوانده شد تا تحت نظارتِ خلیفه باشد. متوکل از هیچ وسیله‌ای در آزار رساندن و بی‌احترامی به وی دریغ نمی‌کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که فشارِ شدیدی بر امامان در سامرا می‌آمد و شیعیان در عراق و حجاز در شرایط دشواری زندگی می‌کردند. به‌نقل از اَبُوالْفَرَجِ اصفهانی، تخریبِ حرمِ حسین بن علی به‌عنوانِ یکی از نمونه‌هایِ برخوردِ تندِ متوکل با جریان‌های شیعی به‌شمار می‌رفت. منتصر، پسر و جانشین متوکل این سیاست‌ها را برداشت و در نتیجه هادی آزادی بیشتری پیدا کرد. سیاست‌های متوکل در زمان مستعین (خ. ۲۴۸–۲۵۲ ه‍.ق/۸۶۲–۸۶۶ م) هم ادامه یافت. هادی تحت نظر جاسوسانِ خلیفه بود. به‌نوشتهٔ موژان مؤمن متوکل حداقل یک بار سعی کرد وی را به قتل برساند اما به طرز معجزه‌گونه‌ای نقشه‌اش خنثی شد.[۲۶] [۲۷][۲۸][۲۹]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

لقب امام علی النقی(ع)

لقب امام علی النقی(ع)

گنجینه اطلاعات علوم اسلامی

0 رابطه فرهنگنامه منابع 0 نمایه

منبع مطلب : thesaurus.isca.ac.ir