فاقتلوا انفسکم

فاقتلوا انفسکم را از این سایت دریافت کنید.

منظور از فاقتلوا انفسکم در آیه ۵۴ سوره بقره

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

کلیدواژه: خودکشی، بنی اسرائیل، کشتن نفس، اقتلوا انفسکم، سوره بقره.

پرسش: بعد از گوساله‌پرستی بنی اسرائیل، خداوند به آنان فرمان داد که «فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ»! آیا این آیه، خودکشی آنان را مجاز اعلام می‌کند؟!

پاسخ اجمالی: تعبیر «فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ» در داستان قوم بنی اسرائیل قطعاً به معنای خودکشی نیست، بلکه به معنای کشتن گروهی، به وسیله گروه دیگر است؛ یعنی با بازگشت بنی‌ اسرائیل به گوساله‌پرستی، خداوند متعال دستور داد، گروهی از آنان، گروه دیگر را به قتل برسانند، تا توبه آنها قبول شود. البته کسانی که گوساله نپرستیدند محکوم به قتل نبودند، بلکه مامور به قتل گوساله‌پرستان بودند.

گفتنی است برخی از مفسران می‌گویند: معنای آیه این است که همه آماده کشته‌شدن شوید و این آمادگی، گویی کشتن خود آنها است. بعضی نیز معتقدند؛ منظور از کشتن در این‌جا، کشتن نفس اماره به وسیله شمشیر ریاضت و بازداشتن آن از لذت‌ها است.

فهرست مندرجات

۱ - معنای فاقتلوا انفسکم

۲ - ماموران به قتل ۳ - امتحان الهی

۴ - نفس واحد بودن امت

۵ - انحراف از توحید ۶ - پانویس ۷ - منبع

معنای فاقتلوا انفسکم

[ویرایش]

تعبیر «فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ» در داستان قوم بنی‌ اسرائیل «وَ اِذْ قالَ مُوسی‌ لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ اِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا اِلی‌ بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئِکُم»، [۱] قطعا به معنای خودکشی نیست، بلکه به معنای کشتن گروهی، به وسیله گروه دیگر است، و این نوع تعبیر در قرآن که برادران دینی و هم‌کیشان را به کلمه «انفسکم» تعبیر کند، بسیار است؛ مانند آیات «لَوْ لا اِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِاَنْفُسِهِمْ خَیْراً وَقَالُوا هَذَا إِفْكٌ مُّبِينٌ؛ [۲] چرا هنگامی که این (تهمت) را شنیدید، مردان و زنان با ایمان نسبت به خود گمان خیر نبردند و نگفتند این دروغی بزرگ و آشکار است؟!»

«وَ لا تَلْمِزُوا اَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْاَلْقابِ؛ [۳] و یکدیگر را مورد طعن و عیب‌جویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید.»

بنابر‌این، بنی اسرائیل مامور شدند که گروهی از آنان، گروه دیگر را به قتل برسانند تا توبه آنها قبول شود.

ماموران به قتل

[ویرایش]

در این‌که چه کسی مامور شد بنی اسرائیل را بکشد و چگونگی این قتل میان مفسران اختلاف است.

برخی می‌گویند؛ کسانی که گوساله نپرستیدند محکوم بقتل نبودند، بلکه مامور به قتل گوساله‌پرستان بودند؛ یعنی بی‌گناهان مامور بودند گناه‌کاران را بکشند، [۴] و این هم اگر چه بسیار مشکل بود؛ زیرا بسا افرادی مامور به قتل فرزند، پدر، برادر و یا سایر بستگان خود می‌شدند، ولی در امر دین این ملاحظات وجود ندارد؛ چنانچه در جهاد با کفار و مشرکان بسا این اتفاقات رخ می‌داد.[۵]

بعضی می‌گویند: موسی (علیه‌السّلام) فرمان داد که همه غسل کنند، کفن بپوشند و در صف بایستند و‌ هارون با ۱۲ هزار افرادی که به گوساله‌پرستی گرایش پیدا نکرده بودند آمد و آنان در حالی‌ که شمشیر در دست داشتند شروع بکشتن کردند، تا هفتاد هزار نفر کشته شد و خدا از گناه بقیّه گذشت.

برخی گفته‌اند: آنان دو صف شده و هر کدام دیگری را می‌زدند تا هفتاد هزار کشته شدند.

قول دیگر آن است که آنان را تاریکی شدید فرا گرفت و شروع به کشتن همدیگر کردند، تا وقتی هوا روشن شد و معلوم گردید که هفتاد هزار نفر کشته شده‌اند.

نقل شده است در حالی‌که بنی اسرائیل یکدیگر را می‌کشتند موسی و‌ هارون (علیه‌السّلام) برای آنان دعا و طلب آمرزش می‌نمودند تا وحی آمد که دیگر همدیگر را نکشند و توبه باقیماندگان پذیرفته شد.[۶] ابن جریح می‌گوید: علّت این‌که خدا فرمان داد بنی اسرائیل همه یکدیگر را بکشند، این بود که اگر چه دسته‌ای از آنان گوساله نپرستیده و آن‌را کاری باطل و زشت دانسته بودند، ولی گناه این دسته آن بود که دیگران را از گوساله‌پرستی نهی از منکر نکردند؛ لذا این فرمان سخت که عذاب و عقوبت شرک دسته‌ای و سکوت دیگران بود، به آنان متوجّه شد که همدیگر را بکشند و مردمی که با دیدن آن همه آیات توحید باز به کفر و شرک گراییدند بدون تردید سزاوار چنین شکنجه و عقوبتی بودند.[۷]

امتحان الهی

[ویرایش]

امر به کشتن یکدیگر، امری امتحانی بود؛ نظیر امر به کشتن حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، حضرت اسماعیل (علیه‌السّلام)، فرزند خود را، که قبل از کشته شدن اسماعیل خطاب آمد: «یا اِبْراهِیمُ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا؛ [۸] ای ابراهیم تو دستوری را که در خواب گرفته بودی، انجام دادی». در داستان موسی (علیه‌السّلام) هم آن‌جناب فرمان داده بود که «به سوی آفریدگارتان توبه کنید، و یکدیگر را بکشید که این در نزد پروردگارتان، برای شما بهتر است»، خدای سبحان هم همین فرمان او را امضاء کرد، و کشتن بعض را کشتن کل به حساب آورده، توبه را بر آنان نازل کرد: «فَتابَ عَلَیْکُمْ». [۹]

نفس واحد بودن امت

[ویرایش]

ظاهر آیه شریفه و آیات قبل این است که این خطاب‌ها و انواع گناهانی که از بنی اسرائیل در این آیات شمرده، همه آنها به همه بنی اسرائیل نسبت داده شده، در حالی‌که می‌دانیم آن گناهان از بعضی از بنی اسرائیل سر زده؛ دلیلش آن است که بنی اسرائیل جامعه‌ای بودند، که قومیت در آنها شدید بود و همچون یک تن بودند، در نتیجه اگر عملی از بعضی سر می‌زد، همه بدان راضی می‌شدند، و عمل عده‌ای را به همه نسبت می‌دادند، و گرنه همه بنی اسرائیل گوساله نپرستیدند، و همه آنان پیامبران خدای را نکشتند، و سایر گناهان را همگی مرتکب نشدند. بنابر‌این جمله «فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ»، قطعا خطاب به همه نیست، بلکه منظور آنهایی هستند که گوساله پرستیدند، چنان‌که آیه: «اِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ الْعِجْلَ»، (شما با گوساله‌پرستی خود به خویشتن ستم کردید)، نیز بر این معنا دلالت دارد و جمله «فَتابَ عَلَیْکُمْ»، دلالت بر این دارد که بعد از آن کشتار، توبه‌شان قبول شده، و در روایات هم آمده است که توبه ایشان قبل از کشته شدن همه مجرمان نازل شد.[۱۰]

برخی دیگر این‌چنین بیان داشتند که؛ از جمله «فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ» که در این آیه آمده، استفاده می‌شود که اهل یک دین و مذهب حکم یک نفس و یک تن واحد را دارند. آنچه که به نفع و یا ضرر یکی از آنان باشد به نفع و ضرر دیگران نیز خواهد بود و چون عده‌ای از آن افرادی که گوساله‌پرست بودند و به دست پسر و برادران و خویشاوندان خود کشته می‌شدند؛ لذا مثل این بود که قاتلان، نفس خویشتن را می‌کشتند. بدین‌جهت است که آیه شریفه می‌فرماید: «فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ». [۱۱]

منبع مطلب : www.wikiporsesh.ir

بعد از گوساله‌پرستی بنی اسرائیل، خداوند به آنان فرمان داد که «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ»! آیا این آیه، خودکشی آنان را مجاز اعلام می‌کند؟!

بعد از گوساله‌پرستی بنی اسرائیل، خداوند به آنان فرمان داد که «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ»! آیا این آیه، خودکشی آنان را مجاز اعلام می‌کند؟! - گنجینه پاسخ هااسلام کوئست - مرجعی برای پاسخگویی به سوالات دینی، اعتقادی و شرعی پاسخگویی به سوالات دینی, پرسش و پاسخ اسلامی, پاسخ به سوالات شرعی, پرسش و پاسخ مسائل شرعی, شبهات دینی, پاسخ گویی به شبهات, احکام, احکام نماز, احکام صیغه, احکام ازدواج موقت, احکام ازدواج, احکام بانوان, احکام زنان تعبیر «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» در داستان قوم بنی اسرائیل قطعاً به معنای خودکشی نیست، بلکه به معنای کشتن گروهی، به وسیله گروه دیگر است؛ یعنی با بازگشت بنى اسرائیل به گوساله‌پرستی، خداوند متعال دستور داد، گروهی از آنان، گروه دیگر را به قتل برسانند، تا توبه آنها قبول شود. البته کسانى که گوساله نپرستیدند محکوم به قتل نبودند، بلکه مأمور به قتل گوساله‌پرستان بودند. گفتنی است برخی از مفسران می‌گویند: معناى آیه این است که همه آماده کشته‌شدن شوید و این آمادگى، گویى کشتن خود آنها است. بعضی نیز معتقدند؛ منظور از کشتن در این‌جا، کشتن نفس اماره به وسیله شمشیر ریاضت و بازداشتن آن از لذت‌ها است.    

بازدید

آخرین بروزرسانی: 1398/03/09

کد سایت fa78850 کد بایگانی 96296 نمایه منظور از «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» در آیه 54 سوره بقره

طبقه بندی موضوعی تفسیرتاريخ بزرگان

اصطلاحات بنی اسرائیلخودکشی ، انتحار

گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنیفرقه‌ها، مذهب‌ها، گروه‌ها

برچسب خودکشیبنی اسرائیلکشتن نفساقتلوا انفسکمآیه 54 بقره

اشتراک گذاری خلاصه پرسش

بعد از گوساله‌پرستی بنی اسرائیل، خداوند به آنان فرمان داد که «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ»! آیا این آیه، خودکشی آنان را مجاز اعلام می‌کند؟!

پرسش

با سلام؛ در قرآن به گروهی از افراد بی‌ایمان امر شده است که خودکشی کنید. ولی در اسلام خودکشی گناه است. تفسیر این آیه چیست و این مسئله چگونه قابل توجیه است؟

پاسخ اجمالی

تعبیر «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» در داستان قوم بنی اسرائیل قطعاً به معنای خودکشی نیست، بلکه به معنای کشتن گروهی، به وسیله گروه دیگر است؛ یعنی با بازگشت بنى اسرائیل به گوساله‌پرستی، خداوند متعال دستور داد، گروهی از آنان، گروه دیگر را به قتل برسانند، تا توبه آنها قبول شود. البته کسانى که گوساله نپرستیدند محکوم به قتل نبودند، بلکه مأمور به قتل گوساله‌پرستان بودند.

گفتنی است برخی از مفسران می‌گویند: معناى آیه این است که همه آماده کشته‌شدن شوید و این آمادگى، گویى کشتن خود آنها است.

بعضی نیز معتقدند؛ منظور از کشتن در این‌جا، کشتن نفس اماره به وسیله شمشیر ریاضت و بازداشتن آن از لذت‌ها است.

پاسخ تفصیلی

تعبیر «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» در داستان قوم بنی اسرائیل - وَ إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلى‏ بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئِکُم -،[1] قطعا به معنای خودکشی نیست، بلکه به معنای کشتن گروهی، به وسیله گروه دیگر است، و این نوع تعبیر در قرآن که برادران دینى و هم‌کیشان را به کلمه «انفسکم» تعبیر کند، بسیار است؛ مانند آیات «لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً»؛[2] چرا هنگامى که این (تهمت) را شنیدید، مردان و زنان با ایمان نسبت به خود گمان خیر نبردند و نگفتند این دروغى بزرگ و آشکار است؟!

«وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ»؛[3] و یکدیگر را مورد طعن و عیب‌جویى قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید.

بنابر این، بنى اسرائیل مأمور شدند که گروهی از آنان، گروه دیگر را به قتل برسانند تا توبه آنها قبول شود.

در این‌که چه کسى مأمور شد بنی اسرائیل را بکشد و چگونگی این قتل میان مفسران اختلاف است.

برخی می‌گویند؛ کسانى که گوساله نپرستیدند محکوم بقتل نبودند، بلکه مأمور به قتل گوساله‌پرستان بودند؛ یعنی بی‌گناهان مأمور بودند گناه‌کاران را بکشند،[4] و این هم اگر چه بسیار مشکل بود؛ زیرا بسا افرادی مأمور به قتل فرزند، پدر، برادر و یا سایر بستگان خود می‌شدند، ولى در امر دین این ملاحظات وجود ندارد؛ چنانچه در جهاد مسلمانان با کفار و مشرکان بسا این اتفاقات رخ می‌داد.[5]

بعضى می‌گویند: موسى(ع) فرمان داد که همه غسل کنند، کفن بپوشند و در صف بایستند و هارون با 12 هزار افرادى که به گوساله‌پرستى گرایش پیدا نکرده بودند آمد و آنان در حالی‌که شمشیر در دست داشتند شروع بکشتن کردند، تا هفتاد هزار نفر کشته شد و خدا از گناه بقیّه گذشت.

برخی گفته‌‏اند: آنان دو صف شده و هر کدام دیگرى را می‌زدند تا هفتاد هزار کشته شدند.

قول دیگر آن است که آنان را تاریکى شدید فرا گرفت و شروع به کشتن همدیگر کردند، تا وقتى هوا روشن شد و معلوم گردید که هفتاد هزار نفر کشته شده‌اند.

نقل شده است در حالی‌که بنى اسرائیل یکدیگر را می‌کشتند موسى و هارون(ع) براى آنان دعا و طلب آمرزش می‌نمودند تا وحى آمد که دیگر همدیگر را نکشند و توبه باقیماندگان پذیرفته شد.

ابن جریح می‌گوید: علّت این‌که خدا فرمان داد بنى اسرائیل همه یکدیگر را بکشند، این بود که اگر چه دسته‌ اى از آنان گوساله نپرستیده و آن‌را کارى باطل و زشت دانسته بودند، ولى گناه این دسته آن بود که دیگران را از گوساله‌پرستى نهى و منع نکردند؛ لذا این فرمان سخت که عذاب و عقوبت شرک دسته‌‏اى و سکوت دیگران بود، به آنان متوجّه شد که همدیگر را بکشند و مردمى که با دیدن آن همه آیات توحید باز به کفر و شرک گراییدند بدون تردید سزاوار چنین شکنجه و عقوبتى بودند.[6]

برخی معتقدند؛ ظاهر آیه شریفه و آیات قبل این است که این خطاب‌ها و انواع گناهانى که از بنى اسرائیل در این آیات شمرده، همه آنها به همه بنى اسرائیل نسبت داده شده، در حالی‌که می‌دانیم آن گناهان از بعضى از بنی اسرائیل سر زده؛ دلیلش آن است که بنى اسرائیل جامعه‌‏اى بودند، که قومیت در آنها شدید بود، چون یک تن بودند، در نتیجه اگر عملى از بعضى سر می‌زد، همه بدان راضى می‌شدند، و عمل عده‌ای را به همه نسبت می‌دادند، و گرنه همه بنى اسرائیل گوساله نپرستیدند، و همه آنان پیامبران خداى را نکشتند، و سایر گناهان را همگى مرتکب نشدند. بنابر این جمله «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ»، قطعا خطاب به همه نیست، بلکه منظور آنهایی هستند که گوساله پرستیدند، چنان‌که آیه: «إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ الْعِجْلَ»، (شما با گوساله‌‏پرستى خود به خویشتن ستم کردید)، نیز بر این معنا دلالت دارد. و جمله «فَتابَ عَلَیْکُمْ»، دلالت بر این دارد که بعد از آن کشتار، توبه ‏شان قبول شده، و در روایات هم آمده است که توبه ایشان قبل از کشته شدن همه مجرمان نازل شد.[7]

از این‌جا می‌‏فهمیم، که امر به کشتن یکدیگر، امرى امتحانى بود؛ نظیر امر به کشتن ابراهیم، اسماعیل(ع)، فرزند خود را، که قبل از کشته شدن اسماعیل خطاب آمد: «یا إِبْراهِیمُ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا»، (اى ابراهیم تو دستورى را که در خواب گرفته بودى، انجام دادى).[8]

در داستان موسى(ع) هم آن‌جناب فرمان داده بود که «به سوى آفریدگارتان توبه کنید، و یکدگر را بکشید که این در نزد پروردگارتان، برای شما بهتر است»، خداى سبحان هم همین فرمان او را امضاء کرد، و کشتن بعض را کشتن کل به حساب آورده، توبه را بر آنان نازل کرد: «فَتابَ عَلَیْکُمْ».[9]

البته برخی از مفسران می‌گویند؛ از جمله «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ» که در این آیه آمده، استفاده می‌شود که أهل یک دین و مذهب حکم یک نفس و یک تن واحد را دارند. آنچه که به نفع و یا ضرر یکى از آنان باشد به و نفع و ضرر دیگران نیز خواهد بود. و چون عده‌‏اى از آن افرادى که گوساله‌پرست بودند و به دست پسر و برادران و خویشاوندان خود کشته می‌شدند؛ لذا مثل این بود که قاتلان، نفس خویشتن را می‌کشتند. بدین جهت است که آیه شریفه می‌فرماید: «فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ».[10]

منبع مطلب : www.islamquest.net